Con đường duy nhất để nâng cao sức cạnh tranh, đưa sản phẩm thủ công mỹ nghệ (TCMN) Việt vươn tầm toàn cầu không còn là chất lượng đơn thuần, mà phải là xây dựng thương hiệu hợp chuẩn quốc tế. Khi đó, sản phẩm Việt không chỉ có giá trị kinh tế mà còn lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc.
Ngày 3/12, tại Bắc Ninh, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam đã tổ chức Hội thảo chuyên đề “Tư vấn nâng cao nhận thức về xây dựng thương hiệu hợp chuẩn quốc tế đối với sản phẩm thủ công mỹ nghệ”. Hội thảo đã mở ra những góc nhìn sâu sắc và đề xuất các giải pháp mang tính chiến lược, khẳng định xây dựng thương hiệu bài bản đã trở thành xu hướng tất yếu, là mệnh lệnh của thị trường hội nhập.
Nghệ sĩ Ưu tú Trịnh Quốc Đạt, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, đã thẳng thắn chỉ rõ mối quan hệ “song hành-tương hỗ” giữa thương hiệu và sản phẩm trong nền kinh tế thị trường. Theo ông Đạt, thương hiệu chính là yếu tố tạo ra giá trị gia tăng, là “linh hồn” giữ gìn tinh hoa văn hóa; ngược lại, sản phẩm là nền tảng vững chắc để thương hiệu tồn tại và thể hiện bản sắc.
Trong bối cảnh thị trường đang tràn ngập sản phẩm tương tự, thậm chí là hàng giả, hàng nhái, một thương hiệu mạnh trở thành công cụ phân biệt hàng thủ công truyền thống với hàng công nghiệp, đồng thời là thước đo uy tín về chất lượng và nguồn gốc. Niềm tin mà thương hiệu tạo ra không chỉ giúp sản phẩm tiếp cận các kênh phân phối hiện đại như siêu thị, chuỗi bán lẻ toàn cầu, mà còn giúp sản phẩm được định giá đúng hơn, ổn định đầu ra và tăng thu nhập cho người lao động, góp phần phát triển kinh tế nông thôn bền vững.
Kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ và thủ công mỹ nghệ Việt Nam năm 2024 đạt hơn 15 tỷ USD, đưa Việt Nam vào Top 5 quốc gia xuất khẩu sản phẩm gỗ lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, một thực tế đáng báo động là dù sản xuất nhiều, sản phẩm Việt vẫn chủ yếu mang nhãn hiệu nước ngoài. Giá trị gia tăng thấp, thương hiệu “Made in Vietnam” chưa được khẳng định mạnh mẽ. Nguyên nhân gốc rễ nằm ở sự hạn chế trong đầu tư nhận diện thương hiệu, bao bì, câu chuyện sản phẩm, cùng với việc chưa áp dụng đồng bộ các chứng nhận xanh, sạch, bền vững (như ISO, FSC, CE, FDA) – những điều kiện bắt buộc tại các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ và Nhật Bản.
Việc bảo hộ thương hiệu trở thành yếu tố sống còn, không chỉ ngăn chặn hàng giả, duy trì danh tiếng mà còn là công cụ bảo tồn bản sắc văn hóa, đặc biệt với những sản phẩm mang giá trị lịch sử sâu đậm như đồ gỗ, sơn mài hay khảm trai. “Không có thương hiệu, sản phẩm dù đẹp đến đâu cũng khó được định giá đúng”, ông Đạt nhấn mạnh.
Trước yêu cầu ngày càng cao của thị trường, nhiều làng nghề đã bắt đầu chuyển mình theo hướng chuyên nghiệp hóa. Điển hình là Làng nghề gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ (Bắc Ninh) đã đăng ký nhãn hiệu tập thể “Đồng Kỵ”, xây dựng showroom và đẩy mạnh xuất khẩu.
Nghệ nhân Nguyễn Thị Hòa, Chủ tịch Hội nữ doanh nhân Bắc Ninh, nhận định thương hiệu không chỉ là logo mà là câu chuyện văn hóa được kể bằng sản phẩm. Bà đánh giá cao mô hình gắn thương hiệu TCMN với du lịch trải nghiệm, một hướng đi đã rất thành công tại Thái Lan, Indonesia và Nhật Bản. Tiến sĩ Tôn Gia Hóa, Phó chủ tịch Hiệp Hội làng nghề Việt Nam, cũng lưu ý rằng hầu hết các thương hiệu TCMN Việt Nam đã có sẵn danh tiếng gắn liền với địa danh như Gốm Bát Tràng, lụa Vạn Phúc, nón làng Chuông… Việc cấp thiết hiện nay là chuẩn hóa và xây dựng thương hiệu bài bản để những tên gọi này thực sự vươn tầm thế giới.
Đại diện Sở Công thương Bắc Ninh khẳng định: thương hiệu trong thời hội nhập là cam kết chất lượng, giá trị văn hóa và lợi thế cạnh tranh. Một thương hiệu mạnh có thể giúp giá trị sản phẩm tăng gấp nhiều lần.
Để nâng tầm thương hiệu TCMN theo chuẩn quốc tế, Sở Công thương đã đề xuất một nhóm giải pháp chiến lược:
Xây dựng Nhận diện Chuyên nghiệp: Hỗ trợ thiết kế logo, slogan, chuẩn hóa bao bì, nhãn mác và hình thành câu chuyện thương hiệu dựa trên bản sắc độc đáo của từng làng nghề.
Chuẩn hóa Chất lượng Quốc tế: Hỗ trợ doanh nghiệp đạt các chứng nhận như ISO, FSC (đối với sản phẩm gỗ có nguồn gốc hợp pháp), CE, FDA; áp dụng sản xuất xanh, sạch và truy xuất nguồn gốc minh bạch.
Bảo hộ Sở hữu Trí tuệ Toàn diện: Đăng ký nhãn hiệu tập thể, chứng nhận, chỉ dẫn địa lý; tiến hành bảo hộ thương hiệu tại các thị trường xuất khẩu trọng điểm.
Chuyển đổi số và Kết nối Thị trường: Gắn thương hiệu với văn hóa-du lịch trải nghiệm; thúc đẩy chuyển đổi số và thương mại điện tử xuyên biên giới; mở rộng xúc tiến thương mại quốc tế.
Sở Công thương Bắc Ninh cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp và nghệ nhân trong mọi khâu phát triển thương hiệu, từ hỗ trợ Chương trình OCOP, thiết kế mẫu mã, đến chuyển đổi số và mở rộng thị trường xuất khẩu. Xây dựng thương hiệu hợp chuẩn quốc tế không chỉ là sự lựa chọn, mà đã trở thành kim chỉ nam giúp sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam chinh phục thị trường toàn cầu, đồng thời giữ trọn “hồn Việt” trong từng sản phẩm.
Hương Mi/Tạp chi Sở hữu trí tuệ & Sáng
